1. «Όπως ο Χρόνος είναι εικόνα της Αιωνιότητας…»
Αυτό είναι δάνειο από τον Πλάτωνα, κυρίως από τον «Τίμαιο» (37d–38b), όπου δηλώνεται ότι ο χρόνος γεννήθηκε μαζί με τον ουρανό ως «κινητή εικόνα της αιωνιότητας» (εἰκών ἀϊδίoυ). Ο Χρόνος δεν είναι κάτι αφ’ εαυτού υπαρξιακά πρώτο, αλλά ένα μέσο μερικής συμμετοχής στο άχρονο, ένα «καθρέφτισμα» του αιώνιου μέσα στον κόσμο των μεταβολών.
Άρα:
Χρόνος : Αιωνιότητα :: Εικόνα : Αρχέτυπο
2. «…έτσι και η Αγάπη είναι εικόνα της Αγαθότητας του Ενός, μέσα στα αισθητά.»
Εδώ γίνεται αναλογία ανάμεσα:
στην Αγάπη, ως εκδήλωση στα αισθητά (στον κόσμο),
και στην Αγαθότητα του Ενός, την υπέρτατη αρχή στον Νεοπλατωνισμό (Πλωτίνος, Πρόκλος).
Αγαθότητα του Ενός:
Σύμφωνα με τον Πλωτίνο και τον Πρόκλο, το Έν (ή το Αγαθό) είναι πέρα από κάθε κατηγορία και πηγή κάθε υπάρξεως. Είναι καθ’ υπερβολήν Αγαθό και εξαιτίας αυτής της αγαθότητας εκχέει ή εκπορεύει τα πάντα. Αυτή η εκπόρευση, από την υπερπληρότητα του Ενός, είναι πράξη αγάπης ή μάλλον η Αγαθότητα εκφράζεται στα κατώτερα ως Αγάπη.
Αγάπη στα αισθητά:
Η Αγάπη, λοιπόν, μέσα στον κόσμο, είναι μορφή συμμετοχής στην υπερβατική Αγαθότητα. Είναι η δυναμική που ενώνει, συγκρατεί και στρέφει τα όντα προς την αρχή τους. Ειδικά στον Πρόκλο, η Αγάπη θεωρείται δύναμη επιστροφής του πολλαπλού προς το Ένα.
Συνοπτική Φιλοσοφική Σημασία
Η πρόταση εκφράζει έναν κοσμολογικό και θεολογικό παραλληλισμό, στον οποίο:
Ο Χρόνος επιτρέπει στον κόσμο να συμμετάσχει στην Αιωνιότητα.
Η Αγάπη επιτρέπει στον κόσμο να συμμετάσχει στην Αγαθότητα του Ενός.
Με άλλα λόγια, τα αισθητά είναι κατοπτρισμοί του νοητού, και οι θεμελιώδεις δυνάμεις που τα διέπουν (όπως η Αγάπη) είναι μέσα θεουργικής σύνδεσης του κόσμου με το υπερβατικό.
1. Χρόνος – Αιωνιότητα
Πλωτίνος (Εννεάδες III.7.11 και III.7.13)
Ο Πλωτίνος διαχωρίζει αυστηρά την Αιωνιότητα από τον Χρόνο:
Η Αιωνιότητα είναι άχρονη πληρότητα, ενιαία και αμετάβλητη.
Ο Χρόνος είναι η εικόνα της Αιωνιότητας, γεννημένος με την κίνηση της Ψυχής όταν στρέφεται προς το πολλαπλό.
Απόσπασμα (III.7.11.23–25):
«Ὁ χρόνος ἔοικεν ἂν εἴη εἰκὼν τῆς αἰωνιότητος ἐν κινήσει καὶ ζωῇ…»
Σχολιασμός:
Ο Πλωτίνος τονίζει ότι ο Χρόνος δεν είναι απλώς μέτρο, αλλά ψυχική κίνηση που επιχειρεί να «εικονίσει» τη σταθερή, ενοειδή πραγματικότητα της Αιωνιότητας. Δηλαδή, ο Χρόνος είναι η διάχυση του όντος σε διαδοχή, ενώ η Αιωνιότητα είναι το ενιαίο παρόν του Όντος.
2. Αγάπη – Αγαθότητα του Ενός
Πλωτίνος (Εννεάδες VI.8.15 και V.1.6)
Ο Πλωτίνος θεωρεί το Έν (Αγαθό) ως πηγή κάθε ύπαρξης, και η εκροή του προς τα κατώτερα είναι πράξη αγαθότητας. Η Αγάπη ανακύπτει ως κίνηση των κατώτερων προς το Άνω, ως ἐπιθυμία τοῦ ἀγαθοῦ.
Απόσπασμα (V.1.6.16–18):
«Πᾶν τὸ ὂν ἐφίεται τοῦ ἀγαθοῦ. Οὕτως ἡ ἐπιθυμία αὕτη ἐστὶν ἔρως ἀγαθοῦ…»
Σχολιασμός:
Η Αγάπη είναι η φυσική ορμή των όντων προς την πηγή τους, δηλαδή το Ένα. Είναι ένα δυναμικό αίτημα επιστροφής, που υπάρχει σε όλα τα όντα λόγω της νοσταλγίας της Αγαθότητας. Έτσι, μέσα στον κόσμο των αισθητών, η Αγάπη είναι εμφάνιση της εσωτερικής έλξης του Όντος προς το Ένα.
Πρόκλος (Στοιχείωσις Θεολογική, θέσ. 8 και 13)
Ο Πρόκλος διευκρινίζει ότι όλα προέρχονται από το Ένα λόγῳ τῆς ἀγαθότητος, και προστίθεται η θεουργική σημασία της Ενότητας μέσω της Αγάπης.
Θέσις 13:
«Πάντα τὰ ὄντα δι’ ἀγαθότητα ἐκ τοῦ ἑνός ἐστιν…»
Από τα Σχόλια στον Παρμενίδη (σχ. 1021.7–11):
«Ἡ ἀγάπη ἐστὶν ἡν ἡ φύσις τῶν πάντων ἔλαβεν ἐκ τοῦ ἑνὸς· ἕνωσις γὰρ ἐστὶν αὕτη πρὸς τὸ πρότερον.»
Σχολιασμός:
Για τον Πρόκλο, η Αγάπη δεν είναι συναισθηματική κίνηση, αλλά οντολογική δύναμη ένωσης. Είναι αυτή που συνδέει κάθε βαθμίδα της ύπαρξης με την αρχή της, δηλαδή το Ένα. Είναι η απεικόνιση της Αγαθότητας, στον κόσμο των σχέσεων και του πλήθους.
Η Αγάπη στους Νεοπλατωνικούς και τα Χαλδαϊκά Λόγια
Σχόλια στον Παρμενίδη, fr. 1051 (Dillon)
«Ἡ ἀγάπη τῶν θεῶν καθίστησι τὰ ὄντα πρὸς ἑνότητα καὶ ἐπιστροφήν.»
Σχόλια στα Χαλδαϊκά Λόγια, fr. 153 (Majercik)
«Ἡ θεία ἀγάπη περιλαβοῦσα τὰ πάντα, συγκρατεῖ τὰ διῃρημένα εἰς μίαν θείαν ἐστίαν.»
Σχόλια στα Χαλδαϊκά Λόγια, fr. 146 (Majercik)
«Ἐκ τῆς ἀγάπης τοῦ πατρὸς ὁ λόγος περιήγαγε τὴν ζωὴν εἰς φῶς.»
Αναφορά σε πλατωνική λειτουργία (αβέβαιο)
«Ἀγάπη τῆς ἑνότητας συγκρατεῖ τὸ θείον.»
Πηγή: https://tanipteros.wordpress.com/2025/0 ... %8C%CF%84/
